Πέμπτη 6 Σεπτεμβρίου 2007

Κάπνισμα και καρκίνος - Ελλάδα


Πρωταθλητές Ευρώπης στον καρκίνο του πνεύμονα
Η αύξηση του θανατηφόρου αυτού καρκίνου στις γυναίκες συνδέεται με τη διάδοση του καπνίσματος


Την πρώτη θέση στην Ευρώπη στον καρκίνο του πνεύμονα στις νέες ηλικίες κατέχει η Ελλάδα, ενώ αναμένεται περαιτέρω αύξηση της συχνότητας, λόγω της «έκρηξης» του καπνίσματος στις γυναίκες. Πάνω από ένα εκατομμύριο νέες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα τον χρόνο εμφανίζονται παγκοσμίως, με μια ετήσια αύξηση της τάξης του 3%. «Είναι κατά πολύ ο συχνότερος καρκίνος στους άνδρες, αποτελώντας το 20% του συνόλου όλων των καρκίνων τους», επισημαίνει ο καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας κ. Νικόλαος Σιαφάκας. «Επειδή, όμως, έχει μεγάλη θνητότητα, αποτελεί αίτιο θανάτου στο 29% των ασθενών με καρκίνο όλων των μορφών».

Θλιβερή πρωτιά
Η Ελλάδα των καπνιστών δεν μπορεί παρά να έχει και εδώ μια θλιβερή πρωτιά. «Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών σε καρκίνο του πνεύμονα στις νεώτερες ηλικίες (κάτω των 44 χρόνων) και στις γυναίκες την τέταρτη, με τάσεις ανόδου», τονίζει ο κ. Σιαφάκας. «Αυτό σημαίνει ότι περιμένουμε περαιτέρω αύξηση της συχνότητας (επιπολασμού) της νόσου τις επόμενες δεκαετίες. Σήμερα υπολογίζεται ότι στη χώρα μας εμφανίζονται περίπου 5.000 νέες περιπτώσεις τον χρόνο». Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο συχνότερος στους άνδρες (20% όλων των καρκίνων), με χαμηλότερα ακόμα ποσοστά στο γυναικείο φύλο (5-10%). Στις γυναίκες, όμως, αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Γι΄ αυτό, ενώ σήμερα βρίσκεται παγκοσμίως στη δεύτερη θέση μετά τον καρκίνο του μαστού, σε μερικές περιοχές (όπως π.χ. στη Σκωτία) οι θάνατοι από καρκίνο του πνεύμονα άρχισαν να ξεπερνούν αυτούς από καρκίνο του μαστού. «Κάτι τέτοιο αναμένεται και στη χώρα μας, γιατί η συχνότητα της καπνιστικής συνήθειας στις νεαρές γυναίκες έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια», προειδοποιεί ο κ. Σιαφάκας. «Η αύξηση αυτού του πολύ θανατηφόρου καρκίνου στις γυναίκες είναι ένα από τα πιο ανησυχητικά επιδημιολογικά ευρήματα σε παγκόσμιο επίπεδο».

Πώς γίνεται η διάγνωση που σώζει ζωές
Η έγκαιρη διάγνωση είναι- και σήμερα- αυτή που σώζει ζωές, όσον αφορά τον καρκίνο του πνεύμονα. «Η διάγνωση βασίζεται στη συμπτωματολογία που κινητοποιεί τον άρρωστο», λέει ο κ. Σιαφάκας. «Για παράδειγμα, καπνιστής άνω των 40 ετών με αιμόπτυση πρέπει αμέσως να ελεγχθεί για καρκίνο του πνεύμονα» Ο έλεγχος γίνεται με:
- Ακτινογραφία θώρακος (F+Ρ).
- Αξονική τομογραφία θώρακος.
- Κυτταρολογικές εξετάσεις πτυέλων.
- Βρογχοσκόπηση (κυρίως).
«Η βρογχοσκόπηση αποτελεί σήμερα τη βασικότερη μέθοδο διάγνωσης, είναι αρκετά καλά ανεκτή από τον άρρωστο και διενεργείται από τους περισσότερους πνευμονολόγους σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας», επισημαίνει ο κ. Σιαφάκας. «Με αυτήν μπορούμε να δούμε τον όγκο, να πάρουμε βιοψίες και να κάνουμε επίσης διαβρογχικές βιοψίες, ακόμα και λεμφαδένων της περιοχής. Στη σταδιοποίηση της νόσου, αρκετές φορές χρειάζεται και εξέταση με τη νεώτατη μέθοδο του ΡΕΤ (Ρositron Εlectron Τomography), μια εξέταση που γίνεται και στη χώρα μας».

[ΤΑ ΑΙΤΙΑ]
Για το 85% των καρκίνων του πνεύμονα φταίει το τσιγάρο

Ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα, επάγγελμα και ατμοσφαιρική ρύπανση, οι κύριοι ένοχοι για την «πρόσκληση» στον «φονιά»
Κάπνισμα.
Βασικός αιτιολογικός παράγοντας του καρκίνου του πνεύμονα είναι το κάπνισμα. Σήμερα, είναι γνωστό ότι ο καπνός του τσιγάρου περιέχει έναν μεγάλο αριθμό καρκινογόνων ουσιών. Επίσης, έχει αποκρυπτογραφηθεί ο μηχανισμός αυτής της καρκινογένεσης στον πνεύμονα. «Το κάπνισμα- και κυρίως των τσιγάρων- είναι το βασικό αίτιο για πάνω από το 85% των καρκίνων του πνεύμονα», υπογραμμίζει ο κ. Σιαφάκας. «Βεβαίως, η εμφάνιση του καρκίνου έχει βρεθεί να έχει σχέση με την ΄΄ποσότητα΄΄ του καπνίσματος, που υπολογίζεται σε πακέτα-χρόνια. Δηλαδή, πόσα πακέτα την ημέρα καπνίζει κανείς επί πόσα χρόνια. Υπολογίζεται με απλό τρόπο ότι αν καπνίζει κανείς 10 τσιγάρα την ημέρα, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου αυξάνει 5 φορές. Αν καπνίζει όμως 40, ο κίνδυνος φθάνει τις 17 φορές».
Παθητικό κάπνισμα.
«Και το παθητικό κάπνισμα έχει τεκμηριωμένα ενοχοποιηθεί για καρκίνο πνεύμονα, γιατί ο καπνός του τσιγάρου- τόσο αυτός που εκπνέεται από τον καπνιστή, αλλά και από το τσιγάρο που καίει στο τασάκι- παράγει καρκινογόνες ουσίες», προειδοποιεί ο καθηγητής. «Έτσι, μελέτες έδειξαν ότι αν είσαι παντρεμένος με καπνιστή, ο κίνδυνος να αναπτύξεις καρκίνο του πνεύμονα αυξάνει κατά 26%».
Επαγγελματική έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες (αμίαντος, βαρέα μέταλλα, όπως ενώσεις αρσενικού, νικελίου, χρώμιο και άλλα). Επίσης, έχουν ενοχοποιηθεί τα προϊόντα των υδρογονανθράκων, όπως και πολλά άλλα χημικά προϊόντα (sulphur mustard).
Ρύπανση της ατμόσφαιρας.
Επιδημιολογικές μελέτες, κυρίως από τη Βόρεια Ευρώπη, έδειξαν ότι υπάρχει μια μικρή, αλλά στατιστικά σημαντική επίδραση της αύξησης της ρύπανσης της ατμόσφαιρας στην εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα. Αυτό ισχύει κυρίως για τους ρύπους: νιτρώδες οξείδιο (Νο), νιτρώδες διοξείδιο (Νο2), διοξείδιο του θείου και «μαύρος καπνός». Ωστόσο, «ο συνδυασμός καπνίσματος και αυξημένης ρύπανσης της ατμόσφαιρας πολλαπλασιάζει σημαντικά τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα, όπως έδειξε μελέτη στον ελληνικό πληθυσμό», τονίζει ο κ. Σιαφάκας. «Αναρωτιέται κανείς τι θα γίνει στη χώρα μας έπειτα από τόσες πυρκαγιές και τόσο πολύ κάπνισμα».
Κληρονομικότητα.
Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα και εξηγεί γιατί όλοι οι καπνιστές δεν εμφανίζουν καρκίνο. «Σήμερα, έχουν ανιχνευθεί αλλαγές σε περιοχές του γονιδιώματος, που αυξάνουν την καρκινογένεση από το κάπνισμα (ενζυματικοί φαινότυποι κ.ά.)», λέει ο κ. Σιαφάκας. «Ίσως στο μέλλον, η επιστήμη να μπορέσει να διακρίνει αυτούς που λόγω του γενετικού τους υλικού (DΝΑ) έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του πνεύμονα».
Ακτινοβολία.
Κυρίως η έκθεση στην ακτινοβολία Χ αυξάνει τις πιθανότητες να εμφανίσει κάποιος καρκίνο του πνεύμονα. Διατρέχουν κίνδυνο όσοι εργάζονται σε ακτινολογικά εργαστήρια χωρίς κατάλληλη προστασία, οι εργαζόμενοι σε ορυχεία που εξάγουν ραδιενεργά υλικά κ.ά.

Ανθίσταται στη θεραπεία

Μετά τη διάγνωση και τη σταδιοποίηση της νόσου, έρχεται η ώρα της απόφασης για τη θεραπευτική αγωγή. «Η χειρουργική εξαίρεση του όγκου αποτελεί και σήμερα την πιο αποτελεσματική θεραπεία του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα», ενημερώνει ο κ. Σιαφάκας. «Δυστυχώς, μικρό ποσοστό των αρρώστων μετά τη διάγνωση και σταδιοποίηση μπορεί να οδηγηθεί στο χειρουργείο. Άλλες θεραπευτικές μέθοδοι είναι η ακτινοβολία και η χημειοθεραπεία». Η ακτινοβολία μπορεί να γίνει εξωτερικά, αλλά και με καθετήρες μέσω του βρογχικού δένδρου απευθείας στον όγκο. «Η χημειοθεραπεία έχει σημαντικά αποτελέσματα στον μικροκυτταρικό καρκίνο», λέει ο κ. Σιαφάκας. «Όπως όμως αναφέρουν και οι ειδικοί, δεν έχει σημαντική πρόοδο στη θεραπεία του μη μικροκυτταρικού καρκίνου δηλαδή του μαλπιγιακού, του αδενοκαρκινώματος και του καρκίνου των μεγάλων κυττάρων».
Μόνο συντηρητικά
Επίσης, εφαρμόζεται και συνδυασμός των προαναφερόμενων μεθόδων- δηλαδή της χειρουργικής, της ακτινοθεραπείας και της χημειοθεραπείας- με μικρή αύξηση της πενταετούς επιβίωσης. «Δυστυχώς και σήμερα ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ένας από τους πιο δύσκολους και ανθίσταται στη θεραπεία», τονίζει ο κ. Σιαφάκας. «Πολλές φορές, οι γιατροί περιορίζονται μόνο σε συντηρητικά μέσα (παυσίπονα, ναρκωτικά, οξυγονοθεραπεία), για να κρατήσουν ένα επίπεδο ποιότητας ζωής ανεκτό για τους πάσχοντες. Έτσι η μόνη ελπίδα βρίσκεται στην πρόληψη της νόσου, κυρίως με την αποφυγή έναρξης του καπνίσματος ή την έγκαιρη διακοπή του».
Αναζήτηση θεραπείας
Πολυάριθμες ερευνητικές ομάδες εργάζονται για την ανακάλυψη νέων μεθόδων έγκαιρης διάγνωσης και νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων της νόσου. Από την προσπάθεια για αποκωδικοποίηση του γενετικού υποστρώματος της νόσου, για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου σε χρόνο που είναι ακόμα χειρουργήσιμος, για τη μη επέκταση της νόσου (με αντιαγγειογενετικούς παράγοντες κ.ά.) και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος (πχ. με «εμβόλια»), έως την ανακάλυψη ουσιών που θα σκοτώνουν μόνο τα καρκινικά κύτταρα («έξυπνες βόμβες»). «Η επιστήμη προσπαθεί να δαμάσει αυτό τον φονιά», λέει ο κ. Σιαφάκας, «αλλά μέχρι σήμερα τα αποτελέσματα δεν είναι καθόλου αισιόδοξα»

Περισσότερο καρκινογόνα τα στριφτά τσιγάρα
Oι άνθρωποι που καπνίζουν στριφτά τσιγάρα μπορεί να καταναλώνουν λιγότερα από τους άλλους καπνιστές, διατρέχουν όμως μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρκίνο του πνεύμονος, αποκάλυψε μελέτη σε Νορβηγούς πάσχοντες από καρκίνο.
Η Νορβηγία είναι μία από τις λιγοστές πλέον χώρες της Δύσης στην οποία χρησιμοποιούνται σημαντικές ποσότητες στριφτών τσιγάρων (αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο των πωλήσεων προϊόντων καπνού), σύμφωνα με τους ερευνητές από το Νοσοκομείο Σόρλαντετ, στη νότια ακτή της Νορβηγίας. Όπως ανακοίνωσαν η δρ Χάιντι Ρόλκε και οι συνεργάτες της στο Παγκόσμιο Συνέδριο Καρκίνου του Πνεύμονος, το οποίο πραγματοποιείται στη Σεούλ, αν και όσοι προτιμούν να στρίβουν τσιγάρο καπνίζουν λιγότερα σε αριθμό τσιγάρα και στατιστικώς έχουν λιγότερα χρόνια καπνίσματος, φαίνεται πως αυτά είναι περισσότερο καρκινογόνα καθώς οι καπνιστές παρουσιάζουν σε υψηλότερη συχνότητα καρκίνο του πνεύμονος. Όπως έδειξε η μελέτη, περισσότερο από το 80% των πασχόντων από καρκίνο του πνεύμονος, οι οποίοι συμμετείχαν στη μελέτη, κάπνιζαν στριφτά τσιγάρα. «Τα τσιγάρα αυτά περιέχουν πιο αραιό καπνό από τα τυποποιημένα, αλλά περιέχουν σημαντικά περισσότερη νικοτίνη και πίσα επειδή είθισται να τυλίγονται δίχως φίλτρα», εξήγησε η δρ Ρόλκε. Από την πλευρά του ο δρ Τζόναθαν Σάμετ από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς είπε ότι παρόμοια ευρήματα καταγράφηκαν και σε αμερικανικές μελέτες, οι οποίες αφορούσαν τα υψηλά κρούσματα καρκίνου του πνεύμονος σε ισπανικής καταγωγής γυναίκες στις νοτιοδυτικές ΗΠΑ.

Τα πέντε μέτρα πρόληψης
Oι βασικές συμβουλές πρόληψης για τον καρκίνο του πνεύμονα- όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής κ. Σιαφάκας- είναι:
1. Όχι κάπνισμα, όχι κάπνισμα, όχι κάπνισμα!
2. Αποφυγή επικίνδυνου εργασιακού περιβάλλοντος και πολύ ρυπογόνων περιοχών.
3. Με την πρώτη αλλαγή της συχνότητας και της ποιότητας του βήχα, επισκεφθείτε τον πνευμονολόγο σας.
4. Αν παρατηρήσετε απώλεια βάρους, δύσπνοια ή αιμόπτυση, τρέξτε αμέσως στον γιατρό σας.
5. Να ακολουθείτε όσο μπορείτε υγιεινή διατροφή με πολλά φρούτα και λαχανικά και να ασκείσθε τακτικά.

Τα συμπτώματα
Τα συχνότερα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα είναι:
- Βήχας
- Απώλεια βάρους
- Δύσπνοια
- Πόνος στο στήθος
- Αιμόπτυση
- Πυρετός
- Αδυναμία
«Εκτός από την αιμόπτυση, που παρουσιάζεται μόνο στο ένα τρίτο των περιπτώσεων και φέρνει αμέσως τον άρρωστο στον γιατρό, τα άλλα συμπτώματα- και κυρίως ο βήχας- αποδίδονται στον “τσιγαρόβηχα” και δεν ανησυχούν τον πάσχοντα, που καθυστερεί αρκετούς μήνες να συμβουλευτεί τον γιατρό του με ολέθριες συνέπειες» τονίζει ο κ. Σιαφάκας.

Τα είδη του καρκίνου
Ο καρκίνος του πνεύμονα διακρίνεται αρχικά σε δύο κατηγορίες:
1. Στον μικροκυτταρικό.
2. Στον μη-μικροκυτταρικό.
Ο μικροκυτταρικός διακρίνεται σε: α) εκτεταμένο και β) περιορισμένο.
Στην κατηγορία του μη-μικροκυτταρικού ανήκουν: α) το επιθηλιακό (μαλπιγιακό), β) το αδενοκαρκίνωμα και γ) ο καρκίνος από μεγάλα κύτταρα.
Βασικά, η αρχική διάκριση έγινε διότι μόνον ο μικροκυτταρικός καρκίνος παρουσιάζει κάποια ουσιαστική ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία. «Η πρόγνωση της εξέλιξης της νόσου δεν βασίζεται μόνο στον ιστολογικό τύπο αλλά κυρίως στον χρόνο της διάγνωσης, δηλαδή στο στάδιο εξέλιξης της νόσου», εξηγεί ο κ. Σιαφάκας. «Με άλλα λόγια, αν ο καρκίνος είναι χειρουργήσιμος ή όχι».

Διατροφή και άσκηση
Η υγιεινή διατροφή και η άσκηση μπορούν να παίξουν θετικό ρόλο στην άμυνα κατά του καρκίνου του πνεύμονα.
«Παρ΄ όλο που η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην επαγωγή της καρκινογένεσης από το κάπνισμα, και άλλοι παράγοντες, όπως π.χ. η διατροφή, συνεπικουρούν στην εμφάνιση της νόσου» λέει ο κ. Σιαφάκας. «Δίαιτες πλούσιες σε βιταμίνη Ε, φολικό οξύ, βιταμίνη C και σελήνιο (selenium) αναφέρεται ότι μειώνουν τη συχνότητα της νόσου, αν και τα αποτελέσματα των μελετών αυτών δεν έχουν πλήρως επιβεβαιωθεί. Ακόμη, η άσκηση και ο υγιεινός τρόπος ζωής επηρεάζουν τη συχνότητα της νόσου, κυρίως γιατί οι άνθρωποι που ζουν με υγιεινό τρόπο αποφεύγουν συστηματικά το κάπνισμα». Όσον αφορά την προληπτική λήψη συμπληρωμάτων διατροφής από τους καπνιστές, μελέτες έδειξαν ότι η λήψη ενός ή δύο αντιοξειδωτικών ουσιών ή ρετινοειδών δεν ισορροπούν τις καταστροφικές καρκινογενετικές ιδιότητες του καπνού. Μάλιστα, στην περίπτωση της βήτα- καροτένης πιθανώς, αντίθετα, να αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα στους καπνιστές.

2 σχόλια:

If...ιγένεια είπε...

Το διάβασα καπνίζοντας... την καλημέρα μου..

geokalp είπε...

τις τελευταίες μέρες κάνω ..στριφτά!!!